5 misvattingen over zelfsturing

Vaak wordt zelfsturing geassocieerd met chaos, eigen goesting doen, anarchie. Toch is er ook binnen zelfsturing een onmisbaar kader. Hoe strak of net los dat kader is bepaal je zelf. Het gaat erom dat teams, en individuen binnen teams, zélf beslissen welke structuur ze verkiezen. Daar ligt een belangrijk stuk van de kracht van zelfsturing.

Zelfsturing is geen alles-of-niets-verhaal. Je hoeft principes niet meteen doorheen de hele organisatie toe te passen. Integendeel. Pak zelfsturing aan op de manier die voor jou goed voelt. Kan dat meteen met alle toeters en bellen? Top! Maar het kan ook stap per stap, zoals we dat zelf ook graag aanbevelen wanneer zelfsturing nieuw is binnen een organisatie. In zo'n geval kan je bij jezelf en eventueel naaste collega’s starten. Onderzoek welke elementen uit zelfsturing voor jullie werken en tweak wat (nog) niet werkt. Zelfsturing is geen one size fits all.

Neen. Iedereen is wél gelijkwaardig, wat een heel ander principe is. Neen, niet iedereen moet over alles zijn of haar mening geven. Stel je voor, wat een rommeltje zou het dan zijn. Er is dus geen top-down ‘beslissingsrecht’, geen consensus en geen stemmen via meerderheid. Wat is er dan wel? Aha — de adviesmethode! En die gaat als volgt: iedereen mag een beslissing nemen over alles. Inderdaad: iedereen en alles. Maar hij/zij moet wel het advies inwinnen bij collega’s die ervaring hebben met het onderwerp én bij collega’s die betrokken zijn (wie met het besluit verder aan de slag zal moeten gaan dus). De beslisser neemt vervolgens alle adviezen mee en komt zo zélf tot een weloverwogen besluit. Hij of zij kan hierbij ingaan tegen de mening van een van de betrokkenen. Het gaat dus niet om oeverloos discussiëren. Het gaat over zelfleiderschap en maturiteit, over je verantwoordelijkheid nemen, en zelf weten wanneer iets net niet jouw verantwoordelijkheid is.

Eerst en vooral: we vinden het eigenlijk wat vreemd om te denken dat er ‘soorten mensen’ zouden zijn. Maar dat gesprek is voor een andere keer ;-) Zelfsturing werkt op alle niveaus en bij alle ‘soorten mensen’. Naast kleinschalige organisaties zijn er evengoed internationale voorbeelden te vinden waar men met succes op grote schaal zelfsturend werkt. Denk bijvoorbeeld aan Buurtzorg in Nederland, een non-profit organisatie in de thuiszorg met 9000 werknemers. Of aan FAVI, een Franse toeleverancier van de auto-industrie. Daar zijn zelfstandige teams samen verantwoordelijk voor het volledige proces. Het geeft hen verantwoordelijkheid, betrokkenheid en een gemeenschappelijk doel. En dat gedeelde doel is essentieel voor alle (soorten) mensen.

Deze is tricky. Want jawel, natuurlijk worden er fouten gemaakt. Alleen beschouwt een zelfsturend team die niet als fouten, maar als leermomenten — en die worden aangemoedigd. Het gaat om een andere mindset, waar men een fout ziet als een stap dichter richting de oplossing.